เราทุกคนต่างเคยติดอยู่ในกับดักของการเริ่มต้นใหม่ที่ล้มเหลวซ้ำแล้วซ้ำเล่า โดยเฉพาะในช่วงต้นปีที่ New Year Resolution คือ ธรรมเนียมปฏิบัติที่หลายคนใช้เพื่อปลุกไฟให้ตัวเองกล้าเปลี่ยนแปลงตัวเอง หรือ ลองทำสิ่งใหม่ๆ ในชีวิต
แต่ในความเป็นจริงแล้ว รู้หรือไม่ว่าคนกว่า 80% ล้มเลิกความตั้งใจ และ Goal Setting ที่ตั้งไว้ตั้งแต่ต้นปีภายในเดือนกุมภาพันธ์ หรือ ราว 1 – 3 เดือนหลังตั้งเป้าหมาย ซึ่งสาเหตุส่วนใหญ่ไม่ได้เกิดจากความพยายามที่ไม่มากพอ แต่เป็นเพราะหลายคนยังไม่เข้าใจว่า Goal Setting ที่แท้จริงควรทำอย่างไรต่างหาก
หากคุณเป็นอีกคนที่ต้องการกำหนดเป้าหมายในชีวิต แต่ไม่รู้จะเริ่มอย่างไรให้ตัวเองสามารถลงมือทำได้อย่างต่อเนื่องจนเป้าหมายเป็นจริงได้ ลองมาดู 5 วิธีง่ายๆ ที่จะช่วยให้ Goal Setting ของคุณมีประสิทธิภาพกัน
เลือกอ่านประเด็นที่สนใจ:
1. กำหนดเป้าหมายตามหลัก SMART Goal
การตั้งเป้าหมายแบบ SMART คือ การวางโครงสร้างของเป้าหมายให้ชัดเจนผ่าน 5 องค์ประกอบสำคัญ ได้แก่
- ความเฉพาะเจาะจง (Specific)
- วัดผลได้ (Measurable)
- ทำได้จริง (Attainable)
- อยู่บนหลักความเป็นจริง (Realistic)
- มีกรอบเวลา (Time-bound)
โดยการตั้งเป้าหมายแบบ SMART สามารถช่วยให้คุณเปลี่ยน “ความต้องการ” ให้กลายเป็น “เป้าหมาย” ที่มีขั้นตอน แบบแผน และรายละเอียดที่ชัดเจนเพียงพอจนสามารถลงมือทำตามได้ทันที
เช่น หากปีใหม่นี้ต้องการตั้งเป้าหมายเก็บเงิน แทนที่จะกำหนดจำนวนเงินเฉยๆ ลองมาใส่รายละเอียดตามหลัก SMART Goals เพื่อให้ได้แผนการจัดการเป้าหมายให้เป็นจริงด้วย โดยแบ่งตามรายละเอียด ดังนี้
| เป้าหมาย : เก็บเงิน | |
| Specific ความเฉพาะเจาะจง | ต้องการเก็บเงินให้ได้ 100,000 บาท ไว้เป็นเงินสำรองฉุกเฉิน |
| Measurable วัดผลได้ | เก็บเงินด้วยการฝากประจำ และ ลงทุนในกองทุนรวม |
| Attainable ทำได้จริง | เก็บเงินด้วยการฝากประจำ 5,000 บาท/เดือน และ ลงทุนในกองทุนรวม 5,000 บาท/เดือน |
| Realistic อยู่บนหลักความเป็นจริง | ตอนนี้เป็นพนักงานประจำ อายุ 30 ปี เงินเดือน 35,000 บาท ไม่มีภาระหนี้สิน มีค่าใช้จ่ายในการดำรงชีวิตอยู่ที่ 20,000 บาทต่อเดือน ทำให้สามารถนำเงินไปเก็บและลงทุนได้ โดยไม่ทำให้การเงินเดือดร้อน |
| Time-bound มีกรอบเวลา | ตั้งจะเก็บเงิน 100,000 บาทให้ได้ภายในเวลา 1 ปี |
2. เริ่มทำจากเรื่องเล็กๆ
หลังจากกำหนดเป้าหมายให้เป็นรูปธรรมแล้ว ทีนี้ก็ถึงเวลาสร้างวินัยเพื่อลงมือทำเป้าหมายให้เป็นจริง
อย่างไรก็ดี การสร้างวินัยให้สำเร็จนั้นไม่ใช่การฝืนทำเรื่องใหญ่ในครั้งเดียว แต่เป็นการสร้างระบบพฤติกรรมที่เล็กจนสมองไม่รู้สึกว่าถูกคุกคาม หรือที่เรียกกันว่า “Atomic Habits” หรือ ก็คือการปรับเปลี่ยน หรือ สร้างพฤติกรรมเล็กๆ จนกลายเป็นนิสัยใหม่ หรือ กิจวัตรประจำวันใหม่ๆ
เช่น หากปีนี้ตั้งเป้าหมายว่าอยากอ่านหนังสือให้ได้มากขึ้น แทนที่จะบังคับตัวเองให้อ่านหนังสือวันละ 1 ชั่วโมง ให้ลองเปลี่ยนมาเป็นการเริ่มอ่านหนังสือวันละ 1 หน้า และ ทำอย่างสม่ำเสมอทุกวันแทน
โดยหัวใจสำคัญของ Atomic Habits คือ การรักษาความสม่ำเสมอในการทำสิ่งเล็กๆ เหล่านี้เพื่อสร้างวงจรประสาทใหม่ในสมอง และเมื่อพฤติกรรมเล็กๆ กลายเป็นความเคยชิน พลังงานที่ใช้ในการทำเรื่องนั้นจะลดลงเรื่อยๆ จนคุณสามารถขยายขนาดเป้าหมาย หรือ ต่อยอดไปยังสิ่งอื่นๆ ได้เองโดยไม่ต้องฝืน หรือ กดดันตัวเองจนเกินไป
3. ติดตามผล
ตามหลักจิตวิทยาแล้ว การติดตามผลอย่างสม่ำเสมอ คือ การสร้าง Feedback Loop ที่ช่วยให้สมองรับรู้ถึงความสำเร็จเล็กๆ หรือ Small Wins ซึ่งจะหลั่งสารโดปามีนออกมาเป็นแรงจูงใจให้เราอยากลงมือทำต่อไปเรื่อยๆ
นอกจากนี้ การติดตามผลลัพธ์ยังสามารถช่วยให้ตัวเราเห็นถึงจุดที่ต้องพัฒนา และ อุปสรรคต่างๆ ระหว่างทาง ซึ่งถือเป็นการเรียนรู้ที่สำคัญที่ช่วยให้ตัวเราเติบโตและเข้าใกล้เป้าหมายได้ทีละน้อย
หากยังไม่มีไอเดียว่าจะติดตามผลของเป้าหมายตัวเองอย่างไร ลองมาดู 3 ไอเดียติดตามผลลัพธ์การตั้งเป้าหมายง่ายๆ กัน
- Weekly Audit โดยประเมินว่าแผนการทำงานใน 7 วันที่ผ่านมามีจุดไหนที่ติดขัด และอะไรคืออุปสรรคที่แท้จริง
- Strategic Review โดยให้ตรวจสอบว่าใน 1 เดือนที่ผ่านมา วิธีการที่ใช้อยู่นำไปสู่ผลลัพธ์ที่ต้องการหรือไม่ ถ้าไม่ใช่ให้กล้าที่จะเปลี่ยน “วิธีการ” แต่ไม่ใช่เปลี่ยน “เป้าหมาย”
- Visual Tracking การจดบันทึกจะช่วยให้คุณเห็น “ความก้าวหน้า” ที่จับต้องได้ ซึ่งมีผลต่อกำลังใจมากกว่าความคิดในหัวเพียงอย่างเดียว
4. ยืดหยุ่นให้เหมาะสม
ความยืดหยุ่น (Flexibility) คือ ทักษะการปรับเปลี่ยนกลยุทธ์เมื่อเผชิญกับสถานการณ์ที่ควบคุมไม่ได้ แต่ยังสามารถรักษาเป้าหมายหลักไว้ได้
อย่างไรก็ดี อย่าลืมว่าในชีวิตประจำวันของเราทุกคน ล้วนมีเหตุไม่คาดฝันเกิดขึ้นได้เสมอ ไม่ว่าจะเป็นงานด่วน การเจ็บป่วย หรือ แม้แต่ปัญหาต่างๆ ในชีวิตประจำวัน ที่อาจทำให้ไม่สามารถลงมือทำตามแพลนได้เสมอ
ด้วยเหตุนี้ การตั้งเป้าหมายที่ไม่สามารถยืดหยุ่นได้เลย อาจทำให้รู้สึกเครียด กดดัน จนอาจถึงขั้นล้มเลิกการทำเป้าหมายที่ฝันไว้
ดังนั้น แม้จะต้องปรับเปลี่ยนวิธีการ หรือ รายละเอียดบางส่วนไป แต่หากการปรับเปลี่ยนนี้ไม่ได้สร้างผลร้ายให้กับตัวเอง หรือ คนรอบข้าง การยืดหยุ่นบ้างก็สามารถช่วยให้ตัวเราสามารถขับเคลื่อนเป้าหมายให้เป็นจริงต่อไปได้
เช่น หากคุณตั้งเป้าออกกำลังกายที่ฟิตเนส แต่วันนี้ดันติดธุระด่วน ลองยืดหยุ่นตัวเองแล้วเปลี่ยนมาออกกำลังกายที่บ้านก็เป็นอีกหนึ่งทางเลือกที่ช่วยให้เรายังสามารถออกกำลังกายต่อไปได้ ดีกว่าการไม่ทำอะไรเลยนั่นเอง
5. อย่าลืมให้รางวัลตัวเอง
ระบบการให้รางวัล (Reward System) ทำหน้าที่เป็นกลไกสร้างแรงจูงใจเชิงบวก (Positive Reinforcement) ที่ช่วยให้สมองจดจำว่าการทำตามเป้าหมาย คือ เรื่องน่ายินดี
การตั้งเป้าหมายระยะยาวมักจะให้ผลลัพธ์ที่ช้าเกินกว่าที่สมองจะรับรู้ถึงความพึงพอใจในทันที ดังนั้นการแทรก “รางวัลระหว่างทาง” จึงเป็นเรื่องสำคัญที่จะช่วยให้ตัวเราสามารถทำเป้าหมายต่อได้ โดยอาจแบ่งรางวัลออกเป็น 2 แบบ เช่น
- Small Rewards (รางวัลย่อย) เมื่อทำสำเร็จตามแผนรายสัปดาห์ เช่น การได้ดูซีรีส์ที่ชอบ หรือการกินอาหารมื้อพิเศษ 1 มื้อ
- Big Rewards (รางวัลใหญ่) เมื่อบรรลุ Milestone สำคัญ เช่น บรรลุเป้าหมายราย 6 เดือน อาจเป็นการไปเที่ยวพักผ่อนหรือซื้อของที่อยากได้มานาน
การตั้งเป้าหมายในชีวิตให้เห็นผลลัพธ์ที่จับต้องได้ ไม่ได้ขึ้นอยู่กับความเก่งและความพยายามอย่างเดียว แต่อยู่ที่การออกแบบ “กระบวนการ” และ รักษาความสม่ำเสมอ พร้อมติดตามผลลัพธ์อย่างต่อเนื่อง เท่านี้ก็สามารถช่วยให้คุณไปถึงเส้นชัยโดยไม่ล้มเลิกกลางคันได้แล้ว
สำหรับใครที่ยังมั่นใจว่าจะเริ่มลงมือทำเป้าหมายของตัวเองให้เป็นจริงอย่างไร ลองรับชม Work in Progress Podcast ที่จะช่วยให้คุณเข้าถึงเป้าหมายที่ต้องการได้โดยไม่กดดันตัวเองจนเกินไป พร้อมเรียนรู้ผ่านประสบการณ์จริงของคนทำงานด้วยกัน
